मराठी वाक्प्रचार

Wikiquote कडून

पहंना उडविने




स्वर कोमलम[संपादन]

- - - - - - - - - - अं - अः

व्यंजन[संपादन]

क वर्ग -
च वर्ग -
ट वर्ग -
त वर्ग -
प वर्ग -
अवर्गीय व्यंजने: य, र, ल, व, श, ष, स, ह, ळ ही "अवर्गीय व्यंजने" होत.

क्ष व ज्ञ ही संयुक्त व्यंजने होत.

मूळाक्षर अ[संपादन]

  • अजरामर होणे = कायम स्मरणात राहणे
  • अन्नास जागणे = उपकार स्मरणे
  • अटकळ बांधणे
  • अठरा विश्वे दारिद्र्य असणे. = कायम स्वरूपी दारिद्रय असणे.
  • अक्षय असणे = चिरंजीव असणे
  • अंग काढून घेणे = संबंध तोडणे, जबाबदारी टाळणे
  • अंग चोरणे = कामात कुचराई करणे
  • अंगा खांद्यावर खेळणे
  • अंगापेक्षा बोंगा मोठा
  • अंगात पाणी असणे
  • अंगाला भोक पडणे.
  • अंगाशी येणे = नुकसान होणे.
  • अंगावर येणे
  • अंगी लागणे
  • अर्ध्या हळकुंडाने पिवळे होणे.
  • अंगावर काटा उभा राहणे
  • असतील फ़ळे तर होतील बिळे
  • अट्टाहास करणे.
  • अनभिज्ञ असणे.
  • अंगी ताठा भरणे.
  • अंगाला होणे.
  • अप्रूप वाटणे.
  • अमलात आणणे.
  • अभंग असणे.
  • अभिलाषा धरणे.
  • अवाक होणे.
  • अपूर्व योग येणे.
  • अनमान करणे.
  • अन्नास मोताद होणे.
  • अन्नास लावणे = उदरनिर्वाहाचे साधन मिळवून देणे.
  • अग्निदिव्य करणे.
  • अंग धरणे = लठ्ठ होणे, बाळसेदार होणे.
  • अटकेपार झेंडा लावणे.
  • अर्धचंद्र असणे = अपुरा पडणे ,अपूर्ण .
  • अडकित्त्यात सापडणे.
  • अत्तराचे दिवे लावणे.
  • अंगाची लाही होणे = रागाने बेफाम होणे.
  • अंगावर मूठभर मांस चढणे.
  • अंगाचा तिळपापड होणे. = खूप राग येणे.
  • अंथरूण पाहून पाय पसरणे.
  • अधीर होणे = उत्सुक होणे
  • अभिमान वाटणे = गर्व वाटणे
  • अत्तराचे दिवे जाळणे = मूर्खपणाने उधळपट्टी करणे
  • अंगवळणी पडणे = सवयीचे होणे
  • अवदसा आठवणे = वाईट बुद्धी सुचणे
  • अंगात वीज भरणे = अचानक उत्साह वाटणे.
  • अंगठा दाखवणे = नाकबूल करणे.
  • अकलेचा खंदक = मूर्ख मनुष्य.
  • अभिनंदनाचा पाऊस पडणे = सगळीकडून कौतुक होणे

मूळाक्षर आ[संपादन]

  • आगपाखड करणे.
  • आडवा हात मारणे
  • आग लावणे
  • आगीत तेल ओतणे = भांडण वाढेल असे करणे
  • आग ओकणे
  • आवळा देऊन कोहळा काढणार
  • आवळा पिकायचा नाही समुद्र सुकायचा नाही
  • आतल्या आत कुढणे
  • आभाळाला कवेत घेणे
  • आंदण देणे
  • आयोजित करणे
  • आखाडे बांधणे
  • आंबून जाणे
  • आवर्जून पाहणे
  • आत्मसात करणे
  • आड येणे
  • आकांडतांडव करणे
  • आकाश ठेंगणे होणे
  • आकाश पाताळ एक करणे = नाहक आरडाओरडा करणे
  • आकाश कोसळणे = मोठे संकट येणे
  • आकाशाला गवसणी घालणे = महत्त्वाकांक्षा बाळगणे, शक्ती बाहेरची गोष्ट करून पाहणे
  • आपल्या पोळीवर तूप ओढणे
  • आभाळ फाटणे = सर्व बाजूंनी संकट येणे
  • आनंदाचे भरते येणे = खूप आनंद होणे
  • आनंदाला पारावार न उरणे = अतिशय आनंद होणे
  • आनंद गगनात मावेनासा होणे = अत्यानंद होणे
  • आयुष्य वेचणे = आयुष्य खर्ची घालणे
  • आकाशाची कुराड होणे = सर्व बाजूंनी संकटे येणे

मूळाक्षर इ[संपादन]

  • इरेला पेटणे.
  • इतिश्री करणे = शेवट करणे
  • इतिश्री = शेवट.

मूळाक्षर ई[संपादन]

मूळाक्षर उ[संपादन]

  • उल्हसित होणे
  • उचंबळून येणे
  • उंटावरुन शेळ्या हाकणे = दुरूनच सूचना देणे
  • उखळ पांढरे होणे = भरपूर फायदा होणे
  • उडत्या घोड्यावर चढणे
  • उडत्या पाखराची पिसे मोजणे
  • उर भरून येणे
  • उर फुटून मरने
  • उरावर बसणे
  • उताणे पडणे
  • उसने बळ आणणे
  • उच्छाद मांडणे
  • उहापोह करणे
  • उसंत मिळणे
  • उपोषण करणे
  • उत्पात करणे
  • उदास होणे
  • उराशी बाळगणे
  • उलटी अंबारी हाती येणे
  • उन्मळून पडणे
  • उन्हाची लाही फुटणे
  • उदक सोडणे
  • उध्वस्त होणे
  • उखाळ्या-पाखाळ्या काढणे
  • उचलबांगडी करणे
  • उजेड पाडणे = मोठे काम करणे
  • उंटावरचा शहाणा = मूर्खपणाचा सल्ला देणारा
  • उंबराचे फूल = क्वचित भेटणारी व्यक्ती
  • उराउरी भेटणे = मिठी मारणे

मूळाक्षर ऊ[संपादन]

  • ऊर भरून येणे = गदगदून येणे.
  • ऊत येणे = अतिरेक होणे.
  • ऊन खाली येणे = सायंकाळ होणे.
  • ऊर बडवून घेणे = आक्रोश करणे.

मूळाक्षर ए[संपादन]

  • एक घाव दोन तुकडे करणे.
  • एरंडाचे गुऱ्हाळ = कंटाळवाणे भाषण देणे

एकाच

काळातील

मूळाक्षर ऐ[संपादन]

  • ऐट मिरवणे = तोरा मिरवणे

मूळाक्षर ओ[संपादन]

  • ओक्साबोक्शी रडणे
  • ओढा असणे
  • ओढाताण होणे = त्रासदायक धावपळ होते.
  • ओस पडणे = भकास होणे
  • ओहोटी लागणे
  • ओनामा = प्रारंभ

मूळाक्षर औ[संपादन]

औत ओढणे

मूळाक्षर ऋ[संपादन]

Tiger

मूळाक्षर क[संपादन]

  • कुरघोडी करणे
  • कस्पटासमान लेखणे
  • कट शिजवणे
  • कानाखाली आवाज काढणे
  • काना मागून येऊन शाहणे होणे
  • कानात जीव ओतणे
  • कान टोचणे
  • कान ओढणे
  • कान लाल करणे
  • कान धरणे
  • कानातल्या कानात सांगणे
  • कानोकानी सांगणे
  • कुंपणाने शेत खाणे
  • कंबर मोडणे
  • कोंड्याचा मांडा करणे = काटकसर करणे
  • कोंडमारा होणे = निरुपाय होणे
  • कीस पाडणे
  • काळीज उडणे
  • कूच करणे
  • कात्रीत सापडणे = संकटात सापडणे
  • कच्छपी लागणे
  • कुणकुण लागणे
  • कणव असणे
  • कटाक्ष असणे
  • कापरे सुटणे
  • कारवाया करणे
  • कट करणे
  • किरकिर करणे
  • कस लावणे
  • कसून मेहनत करणे
  • कहर करणे
  • कोडकौतुक होणे
  • कंपित होणे
  • कणिक तिंबणे = मार देणे
  • कपाळ फुटणे =दुर्दैव ओढवणे
  • कपाळमोक्ष होणे = कपाळ आपटून जखम होणे
  • कान फुंकणे = चहाड्या करणे
  • कागदी घोडे नाचवणे = फक्त लेखनात शूरपणा दाखवणे
  • कानावर हात ठेवणे = नाकबूल करणे
  • कानउघाडणी करणे = कडक शब्दात चूक समजून देणे
  • कानाडोळा करणे
  • काया पालटणे = स्थिती बदलणे
  • काट्याने काटा काढणे
  • काट्याचा नायटा होणे
  • कावरा बावरा होणे
  • काळजाचे पाणी पाणी होणे
  • कुत्रा हाल न खाणे
  • कंठस्नान घालणे = शिरच्छेद करणे
  • कंठशोष करणे
  • कंबर कसणे = जिद्दीने कामाला लागणे
  • केसाने गळा कापणे
  • कोंबडे झुंजवणे
  • कोपरापासून हात जोडणे
  • केसाची साल काढणे
  • काळजात लख्ख होणे
  • कळीचा नारद = भांडणे लावणारा
  • काखा वर करणे = जवळ काही नसणे
  • काणाडोळा करणे = लक्ष न देणे
  • काकदृष्टीने पाहणे = बारकाईने न्याहाळणे
  • कानावर पडणे = सहजपणे ऐकू येणे
  • कळी खुलणे = आनंदित होणे
  • कपाळी असणे = नशिबात असणे
  • कच खाणे = माघार घेणे
  • कांकूं करणे = मागेपुढे करणे
  • काळीज कळवळणे = दया येणे
  • कामी येणे = मृत्यू पावणे
  • कंठात घेऊन येणे = गहिवरणे
  • किंमत कळणे = महत्व समजणे
  • कंबर खचणे = धीर सुटणे
  • काढता पाय घेणे = निसटणे, निघून जाणे
  • कानावर येणे = समजणे
  • कानावर घालणे = सांगणे
  • कान उपटणे = कडक शब्दांत समज देणे
  • कानगोष्टी करणे = हळू आवाजात गप्पा गोष्टी करणे
  • कोंडी फोडणे = मार्ग काढणे
  • कान देणे = लक्षपूर्वक ऐकणे
  • कान निवणे = ऐकून समाधान होणे
  • कान किटणे = ऐकून कंटाळा येणे
  • कंठ फुटणे = खणखणीत आवाजात बोलणे
  • कंठ दाटून येणे = गहीवरून येणे
  • कंठाशी प्राण येणे = अतिशय घाबरणे
  • काटा काढणे = ठार मारणे

मूळाक्षर ख[संपादन]

  • खडा टाकणे = काळजीपूर्वक सतत पहारा करणे
  • खनकावणे
  • खिसा कापणे
  • खजिल होणे
  • खायचे वांदे होणे
  • खितपत पडणे
  • खंड न पडणे
  • खळखळ करणे
  • खसखस पिकणे = मोठ्याने हसणे
  • खूणगाठ बांधणे = निश्चय करणे
  • खडे चारणे = पराभव करणे
  • खडे फोडणे = दोष देणे
  • खापर फोडणे = विनाकारण दोषी ठरवणे
  • खाजवुन खरुज काढणे
  • खाल्ल्याघरचे वासे मोजणे
  • खो घालणे = कामात अडथळा आणणे
  • खट्टू होणे = रुसणे

मूळाक्षर ग[संपादन]

  • गहिवरून येणे
  • गाजावाजा करणे
  • गढून जाणे
  • गट्टी जमणे
  • ग्राह्य धरणे
  • गुण्यागोविंदाने रहाणे
  • गुमान काम करणे
  • गर्भगळीत होणे
  • गळ घालणे
  • गळ्यात पडणे = इच्छेविरुद्ध लादणे
  • गळ्याशी येणे
  • गाडी पुन्हा रुळावर येणे
  • गुजराण करणे = कसेबसे भागवणे
  • गुण उधळणे/पाळणे = दुर्गुण दाखवणे
  • गंगेत घोडे न्हाणे
  • गळ्यात धोंड पडणे
  • गाशा गुंडाळणे = निघून जाणे, सामानासह मुक्काम हलवणे
  • गंध नसणे = माहीत नसणे
  • गळा काढणे = मोठ्याने रडू लागणे
  • गळी उतरणे = समजून देणे
  • गळ्यात गळा घालणे = घनिष्ठ मैत्री असणे
  • ग्वाही देणे = साक्ष देणे
  • गंगा यमुना वाहणे = डोळ्यातून अश्रू वाहणे
  • गडप होणे = लपणे, नाहीसे होणे
  • गाठीला उरणे = शिल्लक राहणे
  • गाळण उडणे = अतिशय घाबरणे
  • गाठखर्च करणे = पैसे खर्च करणे
  • गळ्यातला ताईत = अतिशय प्रिय वस्तू

मूळाक्षर घ[संपादन]

  • घरकोंबडा होणे.
  • घशाशी येणे.
  • घोडा मैदान दूर नसणे.
  • घाम गाळणे = खूप कष्ट करणे
  • घरचा आहेर.
  • घरोबा करणे.
  • घोकंपट्टी करणे.
  • घडी भरणे.
  • घर डोक्यावर घेणे = घरात गोंधळ घालणे
  • घर धुवून नेणे.
  • घालून-पाडून बोलणे.
  • घोडे मारणे = नुकसान करणे
  • घोडे पुढे धामटणे.
  • घोडे पेंड खाणे.
  • घटका भरणे = शेवट जवळ येणे
  • घागरगडाचा सुभेदार = पाणक्या

मूळाक्षर च[संपादन]

  • चित्र बदलुन जाणे
  • चिंता वाटणे
  • चित्त विचलित होणे
  • चाहूल
लागणे
  • चितपट करणे
  • चिंता वाहणे
  • चक्कर मारणे
  • चेहरा खुलणे
  • चतुर्भुज होणे = कैद होणे, लग्न होणे
  • चार पैसे गाठीला बांधणे
  • चुरमुरे खात बसणे = खजील होणे, पदरी न पडणे
  • चारी दिशा मोकळ्या होणे
  • चौदावे रत्न दाखवणे = मार देणे
  • चौकशी करणे
  • चंगळ होणे = भरपूर लाभ होणे
  • चहा करणे = स्तुती करणे
  • चेहरा काळवंडणे = मन खिन्न होणे
  • चोरावर मोर बसणे = मात करणे, वरचढ होणे

मूळाक्षर छ[संपादन]

  • छातीवर घेणे
  • छाती ठोकणे
  • छाप पडणे
  • छातीत धस्स होणे
  • छाननी करणे
  • छत्तीसचा आकडा = वैर, विरोध

मूळाक्षर ज[संपादन]

  • जमीनदोस्त करणे jivari thombne
  • जळफळाट होणे
  • जीव वरखाली होणे
  • जीवाची मुंबई करणे
  • जम बसणे
  • जंग जंग पछाडणे
  • जिभेला हाड नसणे = वाटेल ते बोलणे
  • जिवात जीव येणे = प्राणपणाने मदत करणे
  • जीव कासावीस होणे
  • जीव भांड्यात पडणे
  • जीव मुठीत धरणे = मन घट्ट करणे
  • जीव मेटाकुटीस येणे
  • जीव अधीर होणे
  • जीव टांगणीला लागणे = चिंताग्रस्त होणे
  • जीवावर उदार होणे
  • जिवाचे रान करणे = खूप कष्ट करणे
  • जीव खाली पडणे
  • जिवाचा धडा करणे
  • जीव की प्राण असणे
  • जिवावर बेतणे = प्राण संकटात येणे
  • जीवावर उड्या मारणे
  • जीवाला घोर लागणे
  • जीव गहाण ठेवणे
  • जिव थोडा थोडा होणे
  • जोपासना करणे
  • जिवावर येणे = कंटाळा येणे
  • जखमेवर मीठ चोळणे = उणिवेवर प्रहार करणे
  • जिवाची उलघाल होणे = खूप भीती वाटणे
  • जिवापाड जपणे = मायेने सांभाळणे
  • जीभ सैल सोडणे = गरजेपेक्षा जास्त बोलणे
  • जिभल्या चाटणे = खाणाऱ्याकडे फक्त पहात राहणे
  • जीभ चावणे = संकोच धरून बोलणे
  • जिभेवर नाचणे = तोंडपाठ असणे
  • जोडे फाटणे = खेटे घालणे, नाहक ये-जा करणे
  • जमदग्नी = अतिशय रागीट मनुष्य

मूळाक्षर झ[संपादन]

  • झुंज देणे.
  • झळ लागणे.
  • झोकून देणे
  • झीज सोसणे = नुकसान सहन करणे
  • झिंग चढणे = धुंदी येणे
  • झाकले माणिक = साधा पण गुणी मनुष्य

मूळाक्षर ट[संपादन]

  • टरकवने
  • टिकाव लागणे
  • टक लावून पाहणे = बारीक नजरेने पाहणे
  • टाहो फोडणे
  • टाके ढीले होणे
  • टेंभा मिरविणे = ऐट दाखवणे
  • टाळाटाळ करणे = स्पष्टपणे नाही न म्हणणे
  • टोमणे मारणे = टोचून बोलणे
  • टकामका पाहणे = आश्चर्याने पाहणे
  • टाळ्या झडणे = सतत टाळ्या वाजणे
  • टंगळमंगळ करणे = कामाची चालढकल करणे

मूळाक्षर ठ[संपादन]

  • ठसा उमटवने
  • ठेंगा दाखवणे
  • ठासून सांगणे
  • ठणकावने
  • ठणठणाट असणे
  • ठोठावणे
  • ठाण मांडणे
  • ठेचणे
  • ठणठणपाळ = द्रव्य व विद्या दोन्ही नसलेला

मूळाक्षर ड[संपादन]

  • डरकाळी फोडणे
  • डोंगर पोखरून उंदीर काढणे
  • डोके खाजवणे = आठवण्याचा प्रयत्न करणे
  • डोक्यावर घेणे
  • डोक्यावर बसणे = योग्यतेपेक्षा अधिक महत्व देणे
  • डोके लावणे
  • डोकेदुखी होणे = त्रास होणे
  • डोक्यावरून आपटणे
  • डोके फोडणे
  • डोके दाबणे
  • डोके पिकवणे
  • डोके खाणे
  • डोके गरम करणे
  • डोके शांत ठेवणे
  • डोळा मारणे
  • डोळे दाखवणे
  • डोळे पांढरे करणे
  • डोळे काढणे
  • डोळे वटारणे
  • डोळे मिटणे
  • डोळ्यात तेल घालून पाहणे
  • डोळा लागणे = झोप लागणे
  • डोळ्याला डोळा नसणे
  • डोळ्यात भरणे = आवडणे
  • डोळ्यातून उतरणे
  • डोळ्यात अंजन घालणे = स्पष्टपणे चूक दाखविणे
  • डोळा चुकवणे
  • डोळे लाऊन बसणे
  • डोळे भरून येणे = वाईट वाटणे
  • डोळ्याला डोळा न भिडवणे
  • डोळे फिरणे
  • डाव येणे
  • डाव साधणे
  • डाळ शिजणे
  • डांगोरा पिटणे = जाहीर करणे
  • डोक्यावर मिरी वाटणे
  • डोक्यावर खापर फोडणे
  • डोळ्यात धूळ फेकणे
  • डोळ्यांवर कातडे ओढणे
  • डोळे निवणे
  • डोळ्यांत खुपणे
  • डोळ्यांचे पारणे फिटणे = समाधान होणे
  • डोळे खिळून राहणे
  • डोळे दिपणे
  • डोळ्यात प्राण आणणे
  • डोळे फाडून पहाणे
  • डोळे भरून पहाणे
  • डोळे उघडणे = पश्चाताप होणे, शहाणपण येणे
  • डोळ्यात सलणे = मत्सर वाटणे, द्वेष करणे
  • डोक्यात राख घालणे = अविचाराने वागणे
  • डोके वर काढणे = पुना उद्भवणे
  • डोके चालवणे = युक्ती शोधणे
  • डोईजड होणे = वरचढ होणे
  • डोळ्याला डोळा लागणे = झोप न लागणे
  • डोळे खिळवणे = मन आकर्षित होणे

मूळाक्षर ढ[संपादन]

  • ढगभरून येणे
  • ढोर कष्ट करणे = खूप मेहनत करणे
  • ढुंकून न पाहणे = जराही न पाहणे

मूळाक्षर ण[संपादन]

मूळाक्षर त[संपादन]

  • तलावारिला पाणी देणे
  • तळ्यात मळ्यात करणे.
  • तोंडाला काळे फासणे
  • तोंड लपवणे
  • तोंडाला पाणी सुटणे = लोभ होणे
  • तोंडी लागणे
  • तोंडचे पाणी पळणे = धीर सुटणे
  • तोंडो तोंडी येणे
  • तोंडावर येणे = फार जवळ येणे
  • तोंडघाशी पडणे
  • तोंड फुटणे
  • तजवीज करणे
  • तगादा लावणे
  • तोंड भरून बोलणे
  • ताटकळत उभे राहणे
  • तारांबळ होणे
  • तोंड देणे = प्रतिकार करणे
  • तगून राहणे
  • तोंडून अक्षर न फुटणे
  • तोंडी लावणे
  • ताट वाढणे
  • तडीस नेणे
  • ताळ्यावर आणणे
  • तळपायाची आग मस्तकात जाणे
  • तिलांजली देणे = त्याग करणे
  • तोंड काळे करणे = निघून जाणे
  • तोंडाला पाने पुसणे
  • तळहातावर शीर घेणे = मृत्यूची पर्वा न करणे
  • तळहाताचा फोड = अतिशय काळजी ने केलेली जपणूक
  • ताटाखालचे मांजर होणे = अंकित होऊन राहणे
  • तोंडात बोट घालणे = नवल वाटणे, आश्चर्यचकित होणे
  • तोंड ढाकणे
  • तोंडावाटे ब्र न काढणे
  • तारे फोडणे = वेड्यासारखे बोलणे
  • तोंड टाकणे = अद्वातद्वा बोलणे/बरळणे
  • तोंड घालणे = मधे मधे बोलणे
  • तोंड सांभाळणे = जपून बोलणे
  • तोंडसुख घेणे = वाटेल तसे बोलणे
  • तोंडाला कुलूप लावणे = एकदम गप्प होणे
  • तोंडाची वाफ दवडणे = निरर्थक बडबडणे
  • त्राटिका = कजाग बायको
  • त्रेधा उडणे = फजिती होणे

मूळाक्षर थ[संपादन]

  • थवे चारणे
  • थारा न देणे
  • थांग न लागणे
  • थुंकी झेलणे = खुशामतीची सीमा गाठणे
  • थंडा फराळ करणे = उपाशी राहणे
  • थोबाड रंगविणे = थोबाडीत मारणे

मूळाक्षर द[संपादन]

  • दगडावरची रेघ = खोटे न ठरणारे शब्द
  • दातओठ खाणे = चरफडणे
  • दोनाचे चार हात करणे = लग्न करणे
  • दात दाखवणे
  • दात पाडणे
  • दात खाणे
  • दाणादाण करणे
  • देणे - घेणे नसणे
  • दातखिळी बसणे
  • दक्षता घेणे
  • दप्तरी दाखल होणे
  • देखरेख करणे
  • देहातून प्राण जाणे
  • दिवस बुडून जाणे
  • दडी मारणे
  • देखभाल करणे
  • दिशा फुटेल तिकडे पळणे
  • दुमदुमून जाणे
  • दगा देणे
  • दबा धरून बसणे
  • दाद मागणे
  • दात धरणे
  • दाढी धरणे
  • दातांच्या कण्या करणे
  • दाती तृण धरणे
  • दत्त म्हणून उभे राहणे
  • द्राविडी प्राणायाम करणे
  • दुसऱ्याच्या ओंजळीने पाणी पिणे
  • दातास दात लावून बसणे
  • दुःखावर डागण्या देणे
  • दिवस पालटणे = चांगले दिवस येणे
  • दुधात साखर पडणे = काम अधिक चांगले होणे
  • दारात हत्ती झुलणे = वैभवाचा कळस होणे
  • दिवस कंठणे = कसेबसे जीवन जगणे
  • दाद देणे = मन व्यक्त करणे/ प्रशंसा
  • दीड शहाणा = मूर्ख
  • दोन हात करणे = मारामारी करणे

मूळाक्षर ध[संपादन]

  • धचा मा करणे
  • धूळ चारणे = पूर्ण पराभव करणे
  • धर्म करता कर्म उभे राहणे.
  • धीर चेपणे.
  • धन करणे.
  • धाक असणे
  • धुडगूस घालणे
  • धन्य होणे
  • धारातीर्थी पडणे
  • धाबे दणाणणे = घाबरणे, खूप भीती वाटणे
  • धूम ठोकणे = पळून जाणे
  • धूळभेट = उभ्या उभ्या झालेली भेट
  • धडगत नसणे = जगण्याची आशा न उरणे
  • धडाका लावणे = सतत करणे
  • धुळीस मिळणे = नाश पावणे

मूळाक्षर न[संपादन]

  • नाकाने कांदे सोलणे = शहाणपणा मिरवणे
  • नाकातलं काढून ओठावर ठेवणे
  • नाक मुरडणे = नापसंती दाखवणे
  • नाक कापणे = अपमानित करणे
  • नाकात दम आणणे
  • नका समर चालणे
  • नाक नसणे = तोंड दाखवायला जागा नसणे
  • नाकी नऊ येणे = बेजार होणे, त्रासून जाणे
  • नाक खुपसणे = नको तिथे लक्ष घाल ले
  • नाक दाबणे
  • नाक वर असणे
  • नाकावर पाडणे
  • नाडी पकडणे
  • नाट लागणे
  • नव्याचे नऊ दिवस
  • निष्प्रभ करणे
  • नसती बिलामत येणे
  • नाक मुठीत धरणे
  • नूर पातळ होणे
  • निक्षून सांगणे
  • नजर वाकडी करणे
  • नाळ तोडणे
  • निद्राधीन होणे
  • नाव कमावणे
  • निवास करणे
  • नजरेत भरणे
  • नाक घासणे
  • नाक ठेचणे = शिक्षा करणे
  • नाकावर राग असणे
  • नाकाला मिरच्या झोंबणे = रागावणे
  • नांगी टाकणे = घाबरून जाणे
  • नक्राश्रू ढाळण
  • नक्शा उतरवणे
  • नाकाशी सूत धरणे
  • निगा राखणे
  • नाक घासणे = शरण येणे
  • नाव काढणे = कीर्ती मिळणे
  • न भूतो न भविष्यती होणे = पूर्वी न झालेली व पुढे न होणारी गोष्ट घडणे

मूळाक्षर प[संपादन]

  • पहिले पाढे पंचावन्न
  • पळता भुई थोडी होणे
  • पाचवीला पुजलेले असणे
  • पाणी पाजणे = पराभव करणे
  • पाणी मुरणे = दोषाला जागा असणे
  • पाण्यात पाहणे = द्वेष करणे
  • पाने पुसणे
  • पासंगाला न पुरणे
  • पोटात दुखणे = मत्सर करणे
  • प्राण पणाला लावणे
  • प्रेताच्या टाळूवरचे लोणी खाणे
  • प्रतिबंध करणे
  • पुनरुज्जीवन करणे
  • पिंक टाकणे
  • पाळत ठेवणे
  • प्लान करने
  • पुढाकार घेणे
  • पहारा देणे
  • प्रघात पडणे
  • पार पाडणे
  • परिपाठ असणे
  • प्रतिष्ठापीत करणे
  • प्रचारात आणणे
  • प्राणाला मुकणे
  • पदरी घेणे
  • प्रक्षेपित करणे
  • प्रतिकार करणे
  • पाळी येणे
  • प्रत्यय येणे
  • प्रतिष्ठा लाभणे
  • पाठिंबा देणे
  • प्राप्त करणे
  • प्रस्ताव ठेवणे
  • पाहुणचार करणे
  • प्रेरणा मिळणे
  • पाठीशी घालणे = संरक्षण देणे
  • पाणी पडणे = फुकट जाणे, उत्साहभंग होणे
  • पाणी सोडणे = त्याग करणे
  • पदरात घालणे = स्वाधीन करणे
  • पाठ न सोडणे
  • पाढा वाचणे
  • पादाक्रांत करणे
  • पराचा कावळा करणे
  • पाऊल वाकडे पडणे
  • पायाखाली घालन
  • पुंडाई करणे
  • पाठ दाखवणे = समोरून पळून जाणे
  • पायमल्ली करणे = धुडकावणे
  • पोटात कावळे काव काव करणे = फार भूक लागणे
  • पोटात घालणे = क्षमा करणे
  • पोटात शिरणे = विश्वास संपादन करणे
  • पोटावर पाय देणे = कमाई बंद ठेवणे
  • पोटाची दमडी वळणे
  • पदरमोड करणे
  • पोटाला चिमटा घेणे = अर्धपोटी राहणे
  • पड खाणे = माघार घेणे
  • पाय धरणे = शरण जाणे
  • पाया घालणे = प्रारंभ करणे
  • पायपीट करणे = खूप भटकणे
  • पारा चढणे = खूप रागावणे
  • पाय घसरणे = चुकीच्या मार्गाला लागणे
  • पाठ थोपटणे = शाबासकी देणे
  • पाणउतारा करणे = अपमान करणे
  • पाठ फिरवणे = पाहून दुर्लक्ष करणे
  • पाठीस लागणे = पुन्हा पुन्हा त्रास देणे
  • पोटात ठेवणे = गुप्त ठेवणे
  • पोटाची धरणे = मायेने जवळ धरणे
  • पांघरून घालणे = दोष झाकणे
  • पोटात धस्स होणे = अतिशय भीती वाटणे
  • पांढर्‍यावर काळे करणे = लिहिणे
  • पालथ्या घागरीवर पाणी = निष्फळ श्रम
  • पोटात गोळा घेणे = अतिशय भीती वाटणे
  • पोबारा करणे = पळून जाणे
  • पोट पाठीला टेकणे = उपाशी असणे
  • पोट धरून हसणे = खूप हसणे
  • पाठपुरावा करणे = पिच्छा पुरवणे
  • पराचा कावळा करणे = शिल्लक गोष्ट वाढवून सांगणे
  • पायदळी तुडविणे = तुच्छ लेखणे
  • पाय पसरणे = व्याप्ती वाढवणे
  • पायबंद घालणे = बंधन घालणे
  • पाय मोकळे करणे = फिरायला जाणे
  • पाचावर धारण बसणे = भयभीत होणे
  • प्रकृती खालावणे = तब्येत खराब होणे
  • प्राणास मुकणे = मरणे
  • प्राणाचे बलिदान देणे = हसतमुखाने मृत्यू पत्कारणे
  • पारडे फिरणे = परिस्थिती एकदम पालटणे

मूळाक्षर फ[संपादन]

  • फूस लावणे
  • फंदात न पडणे
  • फिदा होणे
  • फैलावर‌ घेणे
  • फडशा पाडणे = संपविणे
  • फितूर होणे = शत्रूला सामील होणे

मूळाक्षर ब[संपादन]

  • बाऊ करणे
  • बादरायण संबंध जोडणे
  • ब्र (न) उच्चारणे
  • बस्तान ठोकणे
  • बळ लावणे
  • बारा गावचे पाणी पिणे
  • बांधणी करणे
  • बडेजाव वाढवणे
  • बाहू स्फुरण पावणे
  • बेत करणे /बेत आखणे
  • बत्तर बाळ्या होणे
  • बहिष्कार टाकणेे
  • बेतात असणे
  • ब्रम्हांड आठवणे = भीती वाटणे
  • बेजार होणे = हैरान होणे
  • बोल लावणे = दोष देणे
  • बुचकळ्यात पडणे = गोंधळणे
  • बांगडी फुटणे = वैधव्य येणे
  • बोटे मोडणे = तिरस्कार करणे, व्यर्थ चरफडणे
  • बिनभाड्याचे घर = तुरुंग
  • बोबडी वळणे = घाबरून बोलता न येणे
  • बोटावर खेळविणे = आपल्या इच्छेप्रमाणे दुसऱ्याला वागायला लावणे

मूळाक्षर भ[संपादन]

  • भाव खाणे.
  • भान हरपणे.
  • भंडावून सोडणे = त्रासून सोडणे
  • भाऊबंदकी असणे.
  • भानावर येणे
  • भर असणे
  • भरभराट असणे
  • भान ठेवणे
  • भरारी मारणे
  • भडभडून येणे
  • भगीरथ प्रयत्न करणे
  • भान नसणे
  • भारून टाकणे
  • भाव वधारणे = महत्व वाढणे
  • भाग पडणे = करायला लावणे
  • भागुबाई = भित्रा माणूस
  • भ्रमाचा भोपळा फुटणे = अपेक्षाभंग होणे
  • भ्रमंती करणे = भटकंती करणे , फिरणे

मूळाक्षर म[संपादन]

  • मन भरून येणे
  • माशी शिंकणे = कामात अडथळा येणे
  • मूग गिळून गप्प बसणे
  • मोर पिस फरवलया सारखे वाटणे
  • मनोरथ पूर्ण होणे
  • मिनतवारी करणे
  • मिशांना तूप लावणे
  • मत्सर वाटणे
  • मती गुंग होणे
  • मोहाला बळी पडणेयय
  • मनावर बिंबवणे
  • मात करणे
  • मान्यता पावणे
  • मागमूस नसणे
  • मनात मांडे खाणे = मनोराज्य करणे
  • माशा मारणे = निरुद्योगी असणे
  • मिशीवर ताव मारणे
  • मधून विस्तव न जाणे
  • मधाचे बोट लावणे
  • मनात घर करणे
  • मन मोकळे करणे
  • मनाने घेणे
  • मन सांशक होणे
  • मनावर ठसणे
  • मशागत करणे
  • मात्राचालणे
  • मंत्रमुक्त होणे
  • मुभा असणे = मोकळीक असणे
  • मन जिंकणे = आपलेसे करणे
  • मुलाहिजा बाळगणे = पर्वा करणे
  • मन मोहरणे = मनाला आनंद देणे
  • मेतकूट जमणे = दृढ मैत्री जमणे
  • मूग गिळून बसणे = गप्प बसणे
  • मुठीत असणे = ताब्यात असणे
  • माशा मारीत बसणे = रिकामे बसणे
  • मुसंडी मारणे = वेगाने पुढे जाणे

मूळाक्षर य[संपादन]

  • ह्या करणे = यक्षप्रश्न असणे युक्ती सफल होणे

मूळाक्षर र[संपादन]

  • रवाना होणे.
  • रस असणे.
  • राबता असणे = सतत ये-जा असणे
  • रियाज करणे.
  • रुची निर्माण होणे.
  • राम नसणे = अर्थहीन असणे
  • राम राम ठोकणे = निरोप देणे
  • रात्रीचा दिवस करणे = रात्रंदिवस कष्ट करणे
  • रक्ताचे पाणी करणे.
  • राईचा पर्वत करणे.
  • राख होणे.
  • राब राब राबणे.
  • राम म्हणणे = मृत्यू येणे
  • रक्त आठवणे.
  • रंग दिसणे = संभव दिसणे
  • रग लागणे = खूप दुखणे
  • रसातळाला जाणे = अधोगती होणे, नाश होणे
  • रेलचेल असणे = भरपूर असणे
  • रक्ताचे पाणी करणे = अतिशय परिश्रम करणे

मूळाक्षर ल[संपादन]

  • लष्कराच्या भाकऱ्या भाजणे.
  • लंकेची पार्वती होणे = अंगावर एकही दागिने नसणे
  • लष्टक लावणे
  • लवलेश नसणे
  • लळा लागणे
  • ललकारी देणे
  • लढा देणे
  • लांछनास्पद असणे
  • लहान तोंडी मोठा घास घेणे
  • लक्ष वेधून घेणे
  • लक्ष्मीचा वरदहस्त असणे
  • लौकिक मिळवणे

मूळाक्षर व[संपादन]

  • विचार पुस करणे.
  • वड्याचे तेल वांग्यावर काढणे.
  • वाटाण्याच्या अक्षता लावणे.
  • वेड पांघरुन पेडगावला जाणे.
  • वारी करणे.
  • वर्दी देणे
  • वेसण घालणे
  • विदीर्ण होणे
  • वाचा बंद होणे
  • वंचीत राहणे
  • वारसा देणे
  • विरस होणे
  • वाऱ्यावर सोडणे = दुर्लक्ष करणे
  • वणवण करणे
  • वजन पडणे
  • व्रत घेणे
  • विसावा घेणे
  • वरदान देणे
  • विरोध दर्शवणे
  • वाट तुडवणे
  • विहरणे
  • वकील पत्र घेणे
  • वाट लावणे = नाश करणे
  • विल्हेवाट लावणे
  • वाटाण्याच्या अक्षता लावणे
  • वठणीवर आणणे
  • वाचा बसणे
  • विचलित होणे
  • विसंवाद असणे
  • विडा उचलणे = प्रतिज्ञा करणे
  • वर्ज्य करणे = टाळणे
  • वाळीत टाकणे = संबंध तोडणे
  • वाकडे पाऊल पडणे = दुर्वर्तन करणे
  • विरजण पडणे = निरुत्साही होणे
  • वीरश्री चढणे = उत्साह संचारणे
  • वाखाणणी करणे = स्तुती करणे
  • वेठीस धरणे = अडवून ठेवणे, बांधून ठेवणे
  • विळखा घालणे

मूळाक्षर श[संपादन]

  • शाळा होणे.
  • शाळा घेणे.
  • शक्कल लढवणे.
  • शब्द जमिनीवर पडू न देणे.
  • शहानिशा करणे = खात्री करणे.
  • शिगेला पोचणे.
  • शंभर वर्ष भरणे.
  • श्रीगणेशा करणे.
  • शिकरत करणे.
  • शेणसडा होणे = परिस्थिती वाईट होणे, वाया जाणे.
  • शिरकाव करणे = आत घुसणे

मूळाक्षर ष[संपादन]

  • षट्कर्णी होणे = गुप्त गोष्ट तिसऱ्यास सांगणे

मुळाक्षर स[संपादन]

  • स्वार होणे
  • स्वर्ग दोन बोटे उरणे
  • सुताने स्वर्गाला जाणे = तर्क करीत बसणे
  • सुंठीवाचून खोकला जाणे
  • सलगी आसने
  • संगोपन करने
  • सरड्याची धाव कुंपणापर्यंत
  • सुचेनासे होणे
  • सर्वस्व पणाला लावणे
  • सही ठोकणे
  • सख्य नसणे
  • संभ्रमित होणे
  • सांजावणे
  • साशंक असणे
  • समजूत काढणे
  • सूड घेणे
  • सपाटा लावणे
  • सहभागी होणे
  • समरस होणे
  • सारसरंजाम असणे
  • स्तंभित होणे
  • सुळकांडी मारणे
  • सांगड घालणे
  • सहीसलामत सुटणे
  • समाचार घेणे = खोड मोडणे
  • सद्गदित होणे = गहिवरूणे
  • साखर पेरणे = गोड गोड बोलणे
  • सळो की पळो करणे = त्रास देणे
  • सार्थकी लागणे = योग्य उपयोग होणे
  • सव्यापसव्य करणे = यातायात करणे
  • सोने होणे = चांगले होणे
  • सारवासारव करणे = नीटनेटके करणे/ संपादणे
  • सर करणे = जिंकणे
  • सूतोवाच करणे = प्रारंभ करणे
  • सर न येणे = बरोबरी न होणे
  • सूंबाल्या करणे = पळून जाणे
  • सिद्ध होणे = तयार होणे

मूळाक्षर ह[संपादन]

  • हळहळ होणे.
  • हिरवा कंदील दाखवणे.
  • हात देणे.
  • हात दाखवणे = मात देणे, फसविणे
  • हात टेकणे = नाईलाज होणे, निरुपाय होणे
  • हात पसरणे
  • हात हलवत परतणे = काम न होणे
  • हात लावणे.
  • हात हातात घेणे.
  • हाती लागणे.
  • हपापा चा माल गपापा करणे
  • हात मिळवणे
  • हात साफ करणे.
  • हात मारणे
  • हात घालणे
  • हात असणे
  • हाती येणे
  • हाती घेणे
  • हुडहुडी भरणे
  • हातभार लावणे
  • हंबरडा फोडणे = अनावर शोक करणे
  • हशा पिकणे
  • हौस भागवणे
  • हवालदील होणे
  • हस्तगत करणे = ताबा मिळविणे
  • हरबऱ्याच्या झाडावर चढविणे = गीता स्तुती करणे
  • हरताळ फासणे = नाश पावणे/ निफल करणे
  • हाडाची काडे करणे = अति कष्ट करणे
  • हतबल होणे = असमर्थ ठरणे
  • हातखंडा असणे = तरबेज असणे
  • हळद लावणे = विवाह होणे
  • हात चोळणे = मनात चरफडणे
  • हात जोडणे = नतमस्तक होणे
  • हस्तक्षेप करणे = ढवळाढवळ करणे
  • हात ओला करणे = पैसे किंवा भोजन मिळणे
  • हात दाबणे = लाच देणे
  • हातपाय गाळणे = निराश होणे, धीर सोडणे
  • हायसे वाटणे = सुटकेचे समाधान होणे
  • हातखंडा असणे = कुशलता असणे
  • हातचा मळ = सहज घडणारी गोष्ट
  • हात धरणे = वरचढ ठरणे
  • हार जाणे = पराभव मान्य करणे
  • हशा उसळणे = जोरजोरात हसणे
  • हातावर तुरी देणे = फसवून जाणे
  • हातातोंडाशी गाठ पडणे = जेमतेम खाण्यास मिळणे
  • हेळसांड करणे = दुर्लक्ष करणे
  • हीव भरणे = घाबरून अंग थरथरणे

मूळाक्षर क्ष[संपादन]

  • क्षीण होणे

मूळाक्षर ज्ञ[संपादन]

  • मराठी वाक्प्रचार[१]
  • मराठी म्हणी व त्याचा अर्थ[२]